دکتر  حسام الدین آشنا روز یک شنبه در نشست سراسری مدیران اتاق های فکر استانی و معاونین فرهنگی و اجتماعی دانشگاه های مادر سراسر کشور، ناتوانی در عملکرد اجرایی و فرآیند نادرست تصمیم گیری را از مهم ترین مشکلات دولت های گذشته تاکنون برشمرد و افزود: بسیار مهم است که نخبگان درک عمیقی از فرآیندهای نادرست تصمیم گیری و در عین حال زبانی گویا برای اعلام اشتباهات داشته باشند.

 وی در این نشست که در باشگاه دانشجویان دانشگاه تهران برگزار شد، از نخبگان  و فعالان سیاسی دعوت کرد برای حل مسائل کشور به اندیشه راهبردی «ائتلاف اجتماعی» ملتزم شوند.

سرپرست مرکز بررسی های استراتژیک ریاست جمهوری با طرح این سوال که چرا باید ائتلاف کرد و این ائتلاف پیش از آن‌که سیاسی باشد، باید اجتماعی باشد؟، گفت: مسائل امروز کشور از قبیل بیکاری و تورم مزمن، فقر، عدم تعادل در نظام پولی و بانکی، کسری صندوق‌های بازنشستگی، سوءمصرف ذخایر آبی کشور، فرونشست زمین در سراسر کشور، بحران‌های محیط زیست، افزایش آسیب‌های اجتماعی، مسائل جمعیتی، و سیاست‌گذاری فرهنگی و اجتماعی، مسائلی بسیار پیچیده‌اند.

وی ادامه داد: پیچیدگی این مسائل بدین معناست که هر یک از این مسائل متضمن ذینفعان بسیار و انبوه کسانی است که در تعیین سرنوشت این مسائل دخیل‌اند. هیچ قدرت واحد یا حزبی به تنهایی قادر به جلب هماهنگی و واداشتن ایشان به انجام راهکاری نیست که از طریق گفت‌وگو و مشارکت به دست نیامده باشد.

دکتر آشنا با بیان اینکه حل این مسائل فقط به کمک منابع مالی، قدرت سیاسی یا کیفیت راهکارهایی که برای آن‌ها تدوین می‌شود بستگی ندارد، افزود: همه کسانی که بر پیدایش و حل این مسائل تأثیر دارند، باید در ایجاد راه‌حل‌ها و کاربست آن‌ها سهیم باشند.

سرپرست مرکز بررسی های استراتژیک ریاست جمهوری با اشاره به اینکه هیچ مسأله دیگری نیست که با قدرت متمرکز و بدون مشارکت و هماهنگی عمومی قابل حل باشد، اظهار داشت: حل این مسائل نیازمند ثبات است. اجماع کردن بر سر راه‌حل‌ها و تضمین آن‌که با تغییرات سیاسی، روند حل مسائل تغییر نمی‌کند، یک نیازمندی اساسی است. این تعهد به ثبات باید در سطح اجتماعی ایجاد گردد.

وی افزود: حل مسائل نیازمند آگاهی عمومی گسترده بر سر علل و منشأ پیدایش آن‌هاست. مسأله ابدا مشخص کردن مقصرها نیست، بلکه فرایندهای قاصر و منجر به کاستی‌ها باید شناسایی شده و ائتلاف اجتماعی برای دنبال کردن اصلاحات تقویت شود.

دکتر آشنا با بیان اینکه ائتلاف اجتماعی برای آن لازم است که جامعه هزینه‌های لازم برای اصلاحات پایدار را بشناسد، بر سر میزان هزینه‌هایی که باید پرداخته شود اجماع کند و بداند که هیچ اصلاحی بدون هزینه امکان‌پذیر نیست، تصریح کرد: مهم‌تر آن است که بعد از مشخص شدن هزینه‌های اصلاحات واقعی، فرایند پرداخت هزینه‌های آن مشخص شود. ضعیف‌ترین بخش‌های جامعه باید کمترین هزینه را بر دوش بکشند و هزینه‌ها متناسب مسئولیت‌ها تقسیم شود. 

وی با تاکید بر اینکه ائتلاف اجتماعی تضمین‌کننده بلندمدت‌نگری است، گفت: باید جامعه بر محور گفت‌وگوی عقلانی، برای تضمین ثبات‌ در سیاست‌ها، متحد شود.

سرپرست مرکز بررسی های استراتژیک ریاست جمهوری با بیان اینکه ائتلاف اجتماعی باید پشتوانه اراده حاکمیت سیاسی برای اصلاح امور باشد و هم‌چنین از اراده حاکمیت برای اصلاحات برخوردار باشد، خاطر نشان کرد:  ائتلاف اجتماعی بر محور گفت‌وگوی عقلانی است که همدلی و همزبانی ملت و دولت را تضمین می‌کند.

وی ادامه داد: به این اعتبار، ائتلاف اجتماعی بر محور گفت‌وگوی عقلانی، موجد واقع‌بینی، بستر غلبه بر شکاف دولت و ملت، تضمین اقتدار حاکمیت، تجلی همدلی و همزبانی، و ایجاد تعهد به عقلانیت و ثبات در اداره کشور است.

دکتر آشنا در تشریح وظایف نخبگان در استان ها تاکید کرد: نخبگان می‌توانند مسائل سیاستی و اولویت‌دار هر استان را واکاوی کرده و به مردم معرفی کنند. نخبگان باید پیچیدگی‌های هر مسأله را تحلیل کرده و مانع از آن شوند که ساده‌انگاران و کاسبان سیاسی با ارائه وعده‌های ساده‌انگارانه مردم را از واقعیت پیچیده و راهکارهای دشوار دست‌یابی به توسعه بی‌خبر بگذارند و بر پیچیدگی‌های مسائل کشور بیفزایند.

وی ادامه داد: نخبگان وظیفه دارند نقش بی‌تدبیری‌های گذشته را جدای از آن‌که از کدام جناح و شخصیت و گروه سر زده است، واکاوی کرده و راه را بر بی‌تدبیری‌های آینده ببندند.

سرپرست مرکز بررسی های استراتژیک ریاست جمهوری با بیان اینکه نخبگان باید دستور کار جدیدی پیش نهند که بر مسائل واقعی توسعه کشور در همه عرصه‌های اقتصادی، اجتماعی، سیاسی، فرهنگی و ارزشی اتکا داشته باشد، افزود: این دستور کاری باید از وعده‌های توخالی تهی باشد و چشم‌اندازی واقع‌بینانه پیش روی مردم باز کند.

وی با اشاره به اینکه نخبگان باید نقش نظارتی خویش را از ایام قبل از انتخابات  بر سخنانی که گفته می‌شود، دستور کارهایی که پیش روی مردم قرار داده می‌شوند، و مسائلی که در اولویت قرار می‌گیرند، آغاز کنند، ادامه داد: نخبگان باید نمایندگان امین مردم در صورتبندی دقیق مسائل واقعی هر استان باشند. ملت ایران سال‌ها هزینه تحصیل، تحقیق و سرشناس شدن نخبگان را داده‌اند تا امروز نقش، مأموریت و مسئولیت اجتماعی خود را به خوبی ایفا کنند.

دکتر آشنا تاکید کرد: نخبگان باید به درستی نشان دهند که دیگر فرصت اشتباه کردن نداریم. دیگر نمی‌توانیم در قبال مسائلی نظیر آب، محیط زیست، بیکاری، امنیت، توسعه علمی، آسیب‌های اجتماعی، سیاست فرهنگی، سیاست قومی، سیاست بهداشت و سلامت، راه‌های آزمون و خطا برویم و بر عقل‌های تک‌گو و پوپولیست اتکا کنیم.

وی با بیان اینکه این انتخابات نشان خواهد داد که نخبگان ما تا چه اندازه مسئولیت‌پذیر هستند و به بلوغ مسئولیت‌پذیری اجتماعی رسیده‌اند، گفت: این انتخابات فقط آزمونی برای کاندیداها و نهادهای برگزاری انتخابات نیست، بلکه آزمونی برای نخبگان، مردم، دلسوزان، و همه کسانی است که سودای سعادت، سربلندی، توسعه، و زندگی اخلاقی و دینی مردمان این سرزمین کهن و تمدن دیرپای، و نظام جمهوری اسلامی ایران را در سر دارند.

سرپرست مرکز بررسی های استراتژیک ریاست جمهوری در بخش دیگری از سخنان خود با اشاره به اینکه پس از تجربه کردن 9 مجلس، که عمدتاً بر محور مناقشات سیاسی و «منازعه برای قدرت» شکل گرفتند، گفت: همه باید تلاش کنیم تا مجلسی تشکیل شودکه قدرت برای حل مسائل سیاستی اولویت‌دار کشور به‌کار گرفته شود، پاسخ‌گویی و مسئولیت‌پذیری منتخبین در قبال وعده‌هایی که می‌دهند تضمین‌شده‌تر از گذشته باشد، منتخبین آن قادر باشند مسائل پیچیده و بدخیم جامعه کنونی ایران را درک کنند، در آن بحث بر سر ارزش‌های غایی نباشد بلکه مسائل واقعی و حیاتی برای مردم بررسی شود.

وی افزود: باید در مجلس جدید، گروه‌ها یکدیگر را به چوب انگ‌های سیاسی نرانند، و بر محور عقلانیت، بستر همکاری را فراهم کنند. عقلا از آن حذف نشده باشند و جوهره فضائل ملت در آن تجلی یافته باشد. اراده اکثریت ملت، بر محور حل مهم‌ترین مسائل کشور، آن مجلس ‌را تشکیل داده باشد.

دکتر آشنا ادامه داد: همچنین در این مجلسی که تشکیل می شود، عقلا و حکمای ملت اذعان کنند رویه گزینش آن، منتخبان آن، مسائلی که در دستور کار قرار می‌دهد، فرایندی که برای بررسی مسائل در پیش می‌گیرد، و نتایجی که حاصل می‌کند، عقلانی و در طراز شأن و جایگاه تاریخی ملت ایران است.

وی تاکید کرد: در همین راستا  نخبگان جامعه ایرانی موظف‌اند به گونه‌ای سخن بگویند و عمل کنند که عقلانیت ملی به جای محلی‌گرایی‌های فرساینده انرژی ملی بنشیند، آن نوع سیاست‌گذاری باشد که به کار مدیریت کشوری بزرگ با مسائلی پیچیده در دنیای پرتلاطم قرن 21 بیاید در دستور کار قرار گیرد، سواد و مسئولیت‌پذیری انتخاب درست به جای مشارکت مناسکی بنشیند، اولویت‌های سیاستی کشور چنان مشخص و آشکار شود که بی‌صلاحیت‌ها و مسئولیت‌ناپذیرها فرصت نیابند انرژی کشور را مصروف مسائل دست چندم و حاشیه‌ای کنند، شکاف بر سر مسائل حاشیه‌ای و بی‌اهمیت برای مردم و سرنوشت تاریخی این کشور، باعث ناکارآمدی و ناکامی نشود، گفت‌وگو درباره جدی‌ترین مسائل کشور تعیین‌کننده مسیرهای آینده شود و عزم ملی توسعه شود و در نهایت کسانی انتخاب شوند که بلندمدت‌نگرند و حاضرند منافع مقطعی و کوتاه‌مدت را قربانی توسعه بلندمدت سازند، و به لوازم همدلی و همزبانی دولت و ملت ملتزم‌اند.

سرپرست مرکز بررسی های استراتژیک ریاست جمهوری در ابتدای سخنان خود با ابراز خرسندی از برگزاری این جلسه، به برخی از اصول قانون اساسی در خصوص وظایف مجلس شورای اسلامی و نمایندگان مجلس اشاره کرد و گفت: این اصول اهمیت مجلس شورای اسلامی را نشان می‌دهند. به این اعتبار، مردم برای انتخاب کسانی آماده می‌شوند که قانون اساسی تا این اندازه برای ایشان جایگاه، مصونیت و اختیارات قائل شده است. به این اعتبار، کیفیت عملکرد دولت‌ها، قوه قضائیه و سایر ارکان حاکمیت نیز تحت تأثیر عملکرد مجلس است.

وی با طرح  سوالات متعددی در خصوص نقد رویه‌ها و عملکرد مجالس گذشته و اینکه آیا انتظارات مردم در مقابل مشارکت گسترده آنان در انتخابات مجلس برآورده شده است یاخیر؟ ، تصریح کرد: پاسخ این پرسش‌ها غالباً منفی و در بهترین حالت، مناقشه‌برانگیز و ناخرسندکننده است. اما فقط نباید در گذشته و نقد آن باقی ماند. پرسش این است که راه ما به سوی آینده و گشایش فضایی عقلانی‌تر برای تصمیم‌گیری و توسعه چیست؟

دکتر آشنا افزود: طرح این پرسش‌ها بدان معنا نیست که بقیه کشورها همه این مسائل را حل کرده‌اند، بلکه هر کشوری به میزانی که بر این مسائل غلبه کند، قدرتمندتر خواهد بود. قرن 21، عصر پیچیدگی مسائل و بدخیم شدن آن‌هاست. راهکار مواجهه با این مسائل نیز متفاوت از گذشته است.